Dankzegging
De taal van de liefde is natuurlijk veel rijker dan enkel liefdesbenamingen fluisteren, hoe belangrijk dat ook is. In deftig Bijbels taalgebruik hebben we het dan vooral over dankzegging en lofprijzing. Maar in een later hoofdstuk wil ik ook aandacht vragen voor het ‘stil zijn voor Gods aangezicht’.
Dankzegging is precies wat het zegt, daar hoef ik weinig over te schrijven denk ik. Het is vermoedelijk het meest voorkomende soort liefdesrespons van mens tot God. Het komt hopelijk regelmatig spontaan in je gebeden naar boven als je gewoon je leven overdenkt in gebed. Er is geen speciale taal voor nodig. Je bedankt God voor al die mooie en fijne dingen die Hij op je pad heeft gebracht. Je bedankt God ook voor fijne dingen die hij in het leven van anderen doet of in de gemeente.
Dankzegging is een belangrijke vorm van het beantwoorden van Gods liefde. De Bijbel roept ons er herhaaldelijk toe op. Het is dus van groot praktisch belang om de liefde te laten stromen. Spreek je dank ook weer zoveel mogelijk uit met je eigen woorden. Dankwoorden echt vanuit je hart en met je eigen woorden zijn veel belangrijker en mooier voor God dan plechtige Bijbels geformuleerde volzinnen!
Lofprijzing
Lofprijzing lijkt aardig in het verlengde van dankzegging te liggen. Maar er is een duidelijk verschil. Je reageert met dankzegging op de fijne dingen die God deed. Met lofprijzing reageer je vanuit je hart op wie God is, en hoe God is als Persoon.
Dankzegging is belangrijk om intimiteit te bevorderen. Maar lofprijzing is nog belangrijker omdat het per definitie raakt aan de essentie van liefde en intimiteit: je reageert op wie God is en wat Hij heel persoonlijk voor jou betekent als Persoon.
Ik vermoed dat de meeste gelovigen geen moeite zullen hebben met het oprecht beleven van persoonlijke dankzegging als een fijne manier om hun intimiteit met God te versterken. Maar bij lofprijzing voelen we mogelijk een aantal blokkades, zoals:
- We zijn het als mensen onder elkaar niet zo gewend om een ander uitgebreid ‘op te hemelen’. Daar voelen we ons al snel ongemakkelijk bij.
- Een belangrijk aspect van Bijbelse lofprijzing is het uitspreken van respect en ontzag. Dat lijkt gemakkelijk haaks te staan op intimiteit. En in onze cultuur benadrukken we terecht de gelijkwaardigheid van alle mensen. We hebben dus geen ervaring met het ‘verhogen’ van een ander boven onszelf in onze menselijke relaties, zeker niet in een liefdesrelatie. Ook in de Vader-kind relaties worden expliciete uitingen van respect steeds zeldzamer. Meer en meer tutoyeren kinderen hun ouders en spreken ze hen aan met hun voornaam. Dat tutoyeren is trouwens in sommige streken altijd al gebruikelijk geweest zoals ik op Urk merkte, maar ook in Vlaanderen.
- We vinden natuurlijk veel voorbeelden van lofprijzing in de Bijbel, bijvoorbeeld in de Psalmen. Daarbij is sprake van typisch Bijbels taalgebruik. Taalgebruik dat behoorlijk verschillend is van ons dagelijkse taalgebruik. En hoe plechtiger de taal is, hoe kleiner de kans dat we er genegenheid mee zullen vertolken.
Ik denk dat het belangrijk is om vast te stellen dat Bijbelse voorbeelden van lofprijzing wel degelijk bedoeld waren om genegenheid en liefde te uiten naar God toe. Uiteraard in combinatie met het uitdrukken van respect en ontzag: de ‘vreze des Heren’ zoals dat dan zo mooi heet. Maar dus zeker ook als uiting van liefde, genegenheid en intimiteit. Ik hoop dat ik inmiddels voldoende Bijbelgedeelten heb besproken om te laten zien dat God verlangt naar onze uiting van liefde en intimiteit.
In het volgende hoofdstuk zal ik ‘aanbidding’ bespreken. Daar ga ik dieper in op de eerste twee genoemde blokkades voor vruchtbare lofprijzing. Hier bespreek ik het belang van lofprijzing in zoveel mogelijk je eigen woorden.
Gebruik je eigen woorden
Voor mij is de essentie van lofprijzing niet om persé Bijbelse woorden en uitdrukkingen te gebruiken, maar eerder om woorden te zoeken en te gebruiken die bij mijzelf en bij mijn leefwereld past. Woorden en uitdrukkingen in gewoon Nederlands die dus de volgende gevoelens vertolken:
- Liefde, genegenheid, intimiteit, waardering,
- Respect, ontzag,
- Dankbaarheid.
Voor mij vallen woorden als goedertierenheid en lankmoedigheid af omdat het geen alledaags Nederlands is en omdat er prima alledaagse synoniemen voor zijn. Laat ik nog een voorbeeld geven. Ik kan in gebed zeggen: ‘Heer, ik wil U loven en prijzen en uw naam grootmaken.’
Maar wat bedoel ik dan eigenlijk? Is dat echt mijn eigen taal? Ik blijf veel dichter bij mijn eigen taal en dus ook dichter bij mijn hart en gevoelens als ik het volgende bid:
‘Lieve Vader, ik vind u zo geweldig. U bent belangrijker voor mij dan wie dan ook in mijn leven. U bent zo mooi en volmaakt goed en liefdevol. Mijn hart is zo vol van U. Het maakt me zo blij om aan u te denken.’
En natuurlijk is dit weer super persoonlijk. Daar gaat het juist om! Kies woorden en uitdrukkingen die echt bij jouw taal en stijl passen. Zolang er maar Liefde, Respect en Dankbaarheid uit spreekt. En zolang het maar resoneert in je hart. Dat is de essentie van lofprijzing.
Het is heel goed mogelijk dat je door een goede christelijke opvoeding zo vertrouwd bent met typisch Bijbelse taal dat je je daar wel degelijk emotioneel ook helemaal bij thuis voelt. Ik merk dat dat bij mij persoonlijk het geval is voor veel lofprijzingstaal rechtstreeks uit de Bijbel, en dan met name uit de NBG vertaling waar ik mee groot ben geworden. Een zin als ‘Heer, ik wil U loven en prijzen en uw naam grootmaken’, voelt voor mij persoonlijk daarom heel natuurlijk aan. Alhoewel ik zo’n zin daarna vaak ook nog met echt eigen taal zal ‘vertalen’ in mijn persoonlijke lofprijzing. Op de een of andere manier zijn woorden als ‘goedertieren’ en ‘lankmoedig’ bij mij persoonlijk dan weer niet ‘emotioneel geland’. Ik vertaal ze veel liever simpelweg met rechtstreekse synoniemen als ‘goed’ en ‘geduldig’.
Als je zoekt naar verdieping en misschien vernieuwing in het persoonlijk loven en prijzen van God dan kan de volgende oefening heel nuttig zijn: zoek een mooi lofprijzingsgedeelte in de Psalmen of elders in de Bijbel. Overdenk rustig en grondig de woorden en uitdrukkingen die worden gebruikt. Een moderne Bijbelvertaling zal hierbij een enorme hulp zijn. Gebruik zo nodig een woordenboek. Zoek vervolgens zoveel mogelijk woorden en uitdrukkingen uit jouw dagelijkse taalgebruik die dezelfde lading hebben. Schrijf die op. Zodoende bouw je aan een lofprijzingsrepertoire dat echt bij jou past en dat recht uit je hart komt. Je zult merken dat deze oefening ook zinvol is als het gaat om typisch Bijbelse woorden die wel een emotionele betekenis voor je hebben.
Onvermijdelijk Bijbels taalgebruik
Intimiteit in lofprijzing is dus het vruchtbaarst als je zoveel mogelijk je eigen taal gebruikt. Maar er zijn Bijbelse begrippen en woorden die zo uniek zijn dat je geen alledaagse taal zult vinden om ze te ‘vertalen’. Een belangrijk voorbeeld daarvan is ‘heilig’. Het uitspreken van Gods volmaakte heiligheid is een belangrijk element in aanbidding, ook al gebruik je het woord ‘heilig’ niet in het dagelijkse leven. Het is in zo’n geval wel belangrijk om met een Bijbels woordenboek op te zoeken wat zo’n Bijbels woord dan precies betekent. Als je het woord ‘heilig’ dan in je aanbidding gebruikt, laat het dan geen automatisme zijn omdat het nou eenmaal zo in de Bijbel staat, maar laat het diep uit je hart komen, wetend wat het betekent. Het is dus belangrijk dat je een zin als ‘Vader, u bent zo volmaakt heilig’ echt vanuit je hart en met begrip uitspreekt. Daar draait het om.
Herhaling
En ook in het geval van lofprijzing is herhaling niet raar of overbodig. Het is juist heel Bijbels en natuurlijk omdat de taal van de liefde niet bang is voor herhaling. Woorden uit het hart, die met herhaling worden uitgesproken, raken onze emoties, en dat is goed en belangrijk.
Een prachtig Bijbels voorbeeld van de kracht van herhaling vinden we in Psalm 136. Om de zin lezen we het refrein: ‘eeuwig duurt zijn trouw’, in totaal zo’n 26 keer. Over herhaling gesproken! God wordt er in elk geval niet moe van.
Je zou meteen een ‘vertaaloefening’ kunnen doen, hoewel de zin ‘eeuwig is zijn trouw’ geen speciaal deftige of typisch Bijbelse woorden bevat. Hoe dan ook, puur als oefening, wat dacht je bijvoorbeeld van: ‘U laat me nooit, nooit, nooit in de steek, u bent zo trouw.’?
De kans is groot dat deze eigen variant meer liefdesresonantie tot stand zal brengen als ik God ermee aanbid, al was het alleen maar omdat ik mezelf gedwongen heb eigen woorden voor deze prachtige Bijbelse lofprijzing te zoeken.
Het ultieme Bijbelse voorbeeld van herhaling van lofprijzing vinden we in Openbaring 4. Johannes ziet daar in een visioen vier speciale ‘wezens’ voor Gods troon en ook vierentwintig ‘oudsten’ gezeten op hun eigen tronen rondom Gods troon. En waar houden de vier wezens zich mee bezig?
Dag en nacht herhalen ze: ‘Heilig, heilig, heilig is God, de Heer, de Almachtige, die was, die is en die komt.’ 9 Telkens als deze wezens lof, eer en dank brengen aan degene die op de troon zit en die tot in eeuwigheid leeft, 10 werpen de vierentwintig oudsten zich neer voor hem die op de troon zit, en aanbidden hem die leeft tot in eeuwigheid, en leggen hun kransen voor zijn troon met de woorden: 11 ‘U komen alle lof, eer en macht toe, Heer, onze God, want u hebt alles geschapen: uw wil is de oorsprong van alles wat er is.’
Openbaring 4:8-11
Herhaling, dag en nacht en tot in alle eeuwigheid van deze prachtige lofprijzingen, zowel van de vier wezens, als van de vierentwintig oudsten. Wat een voorbeeld voor ons van het belang van lofprijzing… God wordt duidelijk nooit moe van herhaling als het uit het diepst van onze ziel komt.
Praktische vragen en suggesties
- Kun je eens een inschatting maken van het percentage van je persoonlijke gebed dat uit dankzegging bestaat?
- Wacht je met dankzegging tot er iets heel speciaals vanzelf in je gedachten komt, of zoek je het bewust op elke keer als je bidt?
- Waar dank je dan zoal voor?
- Kun je eens een inschatting maken van het percentage van je persoonlijke gebed dat uit lofprijzing bestaat?
- In hoeverre is lofprijzing een vanzelfsprekend en spontaan element van je persoonlijke gebed?
- Herken je iets van de genoemde blokkades voor lofprijzing? Hoe ga jij daarmee om?
- Heb je ooit eerder lofprijzing gezien als een vorm van liefdestaal? Een manier om intimiteit met God te beleven en te bevorderen?
- In praktische boeken over gebed wordt meestal gesteld dat lofprijzing vooral een kwestie van gehoorzaamheid is. God vraagt het van ons. Voor God is het als een offer. God belooft om ons te zegenen als we hierin gehoorzaam zijn.
Wat is voor jou persoonlijk de belangrijkste motivatie voor lofprijzing? Gehoorzaamheid, of het zoeken naar intimiteit met God? - Als je jouw geschatte percentages van dankzegging en lofprijzing optelt, hoeveel procent blijft er dan over voor andere vormen van gebed? Wat is dat overige gebed vooral in jouw gebedstijd?
- Wat vind je van mijn stelling dat we het beste onze eigen woorden kunnen gebruiken voor lofprijzing? In hoeverre ben je dat zelf gewend, of gebruik je liever typisch Bijbelse formuleringen?
- Zoek eens een drietal mooie Bijbelse voorbeelden van lofprijzing die je extra aanspreken. Kun je die eens proberen te vertalen in je eigen woorden en dat dan in gebed gebruiken?
Wat levert dat aan liefdesresonantie op? Vergeet niet het belang van herhaling… - Heb je wel eens bewust nagedacht over herhaling van lofprijzing? Ervaar je het als een gemis aan creativiteit of als een mooie manier om juist intimiteit en resonantie in het hart te bevorderen?
- Sommige Opwekkingsliederen bevatten heel veel herhaling. Hoe is jouw beleving van zo’n lied als je meezingt? Vind je de herhaling storend, een beetje over de top?
Of helpt het je juist om extra diep gemeenschap met God te beleven?
Sluit je je ogen wel eens tijdens het zingen van zo’n ‘herhalingslied’ om het zingen zo nadrukkelijk mogelijk als gebed te ervaren? - Veel Opwekkingsnummers zijn trouwens echte lofprijzingsliederen. Ervaar je die tijdens het zingen in het algemeen als een intiem gebed dat opborrelt uit je hart?
Wat vind je van het vrolijke tempo waarmee ook dit soort Opwekkingsliederen vaak gezongen wordt?