God spreekt dus als Bruidegom en geliefde tot jouw hart. Dat betekent: met woorden die jou raken. Woorden die om een antwoord vragen. In dit hoofdstuk wil ik beginnen met dat heel praktisch te maken.
De emotionele impact van woorden
In het algemeen kan gesteld worden dat taal een krachtig middel is om onze emoties te beïnvloeden. Herhaling is daarbij een belangrijk element. Als voorbeeld: demagogen, ‘volksmenners’, weten het volk op te zwepen met hun toespraken waarin bepaalde zieke gedachten telkens opnieuw worden herhaald en herhaald. Zieke gedachten die in zieke harten de emoties zo sterk weten te beroeren dat onvoorstelbaar zieke daden het gevolg kunnen zijn.
Ook de herhaalde woorden en boodschappen van ouders hebben diepe emotionele gevolgen voor de ontwikkeling van hun kinderen. Ten goede of ten kwade…
En de woorden die we telkens opnieuw tot onszelf spreken hebben hetzelfde emotionele gevolg. Heb je er wel eens bij stilgestaan dat je eigenlijk voortdurend tot jezelf praat? Ons denkproces is namelijk grotendeels ‘praten in jezelf’. Iemand die hardop in zichzelf praat vinden we nogal raar. Maar het gekke is dus dat we dat eigenlijk allemaal doen, maar dan in ons hoofd. En inmiddels is het besef ontstaan dat er belangrijke emotionele gevolgen zijn van ‘praten in jezelf’ als dat ‘praten tot jezelf’ wordt. Juist dat ‘praten tot jezelf’ is vaak een eindeloze herhaling van zetten, zeker als het negatief ‘praten tot jezelf’ betreft:
‘Ik ben dik en lelijk, niemand houdt van mij’, of:
‘Ik ben te dom, ik bak er niets van, ik ben een mislukkeling’, of:
‘Ik ga in de volgende wedstrijd weer onderuit, ik ga mijn fans weer teleurstellen’.
Voortdurend dezelfde negatieve boodschap, van jezelf, van je ouders, van je man of vrouw: het hakt er emotioneel erg diep in en kan mensen tot zo’n wanhoop drijven dat zelfmoord in het ergste geval het gevolg kan zijn. Vaak gaat men zich er ook echt naar gedragen. Kinderen gaan steeds meer klieren of geven het helemaal op op school. Professionele schaatsers schijnen in staat te zijn om dan maar expres te vallen als de faalangst hen te veel naar de keel grijpt.
Herhaling van negatieve woorden en boodschappen kunnen vanwege de impact op de emoties dus een desastreuze negatieve emotionele spiraal veroorzaken.
Gelukkig is het omgekeerde ook waar! Eén van de vormen van therapie bestaat er dan ook in dat mensen met een negatief zelfbeeld leren om die eindeloze stroom van negatieve woorden over henzelf stil te zetten en te vervangen door positieve woorden over zichzelf.
Het boeiende is dat deze invloed van woorden op onze emoties ook nadrukkelijk speelt in een liefdesrelatie, maar dan is er zelfs sprake van tweerichtingsverkeer.
Als ik vanuit mijn hart lieve woordjes in het oor van mijn vrouw fluister, dan hoop ik dat ik erin slaag om ‘tot haar hart te spreken’. Ik hoop en verwacht dat het haar emotioneel raakt en warm maakt vanbinnen. Maar het gekke is dat mijn woorden van liefde voor mijn vrouw ook emotionele impact hebben op mijn eigen hart. Simpelweg door het uiten van mijn liefde met woorden, wordt mijn eigen emotie van liefde ook versterkt. En als het lukt om echt tot het hart van mijn vrouw te spreken, dan borrelen er bij haar ook woorden van liefde op voor mij.
En even heel realistisch: zodra ik merk dat ik een standaard ‘gemakkelijkheidsrespons’ krijg en geen antwoord rechtstreeks uit haar hart, dan werkt dat omgekeerd als een behoorlijke emotionele domper. Misschien is ze simpelweg te moe, of met haar gedachten nog volop met een lastig probleem van haar werk bezig. Het kan van alles zijn, maar je hebt als geliefde gevoelige antennes die de boodschap van de respons, of het gebrek daaraan, emotioneel vertalen. Als het meezit is dit ten goede van de liefde, maar als het tegenzit kan het ook eventueel een afknapper worden. Echte liefde heeft daar uiteraard geduld mee en wacht rustig haar kans af, probeert ondertussen misschien uit te zoeken wat er aan de hand is om mee te kunnen leven. Maar laten we eerlijk zijn: liefde kan ook behoorlijk egoïstisch zijn en zich snel gekrenkt voelen.
En echt erg is het wanneer ons hart zo vol is van eindeloos herhaalde negatieve boodschappen uit het verleden dat die ‘antennes’ erdoor beschadigd zijn waardoor ze oprecht positieve respons toch op een negatieve manier vertalen. Iets wat zo mooi begon kan daardoor eindigen in een regelrechte catastrofe.
Onderschat nooit de extreem grote kracht van woorden… Om het nog ingewikkelder te maken: onderschat ook nooit de emotionele impact van het uitblijven van woorden!
De taal van liefde in je relatie met God
Dit alles is ook volledig van toepassing op je relatie met God. Zullen we het eens heel concreet maken?
De emotionele impact, en de intimiteit van je relatie met God is sterk afhankelijk van woorden. Woorden van liefde door de Bruidegom heel persoonlijk tot jou gesproken. Woorden die tot je mogen komen door over Gods liefde te lezen in de Bijbel. Maar net zo belangrijk, woorden die pas tot je hart gaan spreken als je de tijd en de concentratie vindt om de Heilige Geest ze te laten fluisteren diep in je hart.
En niets is zo pijnlijk voor God als wanneer zijn taal van liefde onbeantwoord blijft. Als er geen ‘retour woorden’ ontstaan. Het is zo belangrijk dat we leren om terug te fluisteren tot het hart van God.
Liefdesbenamingen
Dat terugfluisteren tot het hart van God kan zo eenvoudig zijn. Laten we eerst eens nadenken over de meest simpele liefdeswoorden: koosnamen. Nu schrik je misschien als ik het heb over koosnamen voor God. Volgens Wikipedia is een koosnaam een informele naam die voor iets of iemand wordt gebruikt om genegenheid uit te drukken. We zijn natuurlijk gewend om namen voor God te gebruiken die vooral respect uitdrukken, zoals ‘Heer’. Dat is en blijft belangrijk, maar net zo belangrijk is de vraag hoeveel genegenheid onze benamingen van God uitdrukken. En dan kom je toch echt op het terrein van de koosnamen. Maar goed, ik kan me voorstellen dat je koosnamen voor God ongepast blijft vinden. Vandaar dat ik het hier maar ‘liefdesbenamingen’ heb genoemd. We moeten zoeken naar benamingen voor God die een goede balans van respect en genegenheid vertolken.
Liefdesbenamingen, koosnamen dus eigenlijk, zijn in elke liefdesrelatie zo essentieel voor intimiteit en het laten stromen van wederzijdse liefde. In het begin van een relatie is hat aftasten welke woorden de sterkste liefdesresonantie veroorzaken. Zoals bij twee kersverse geliefden die elkaar nog maar net gevonden hebben: zoek, experimenteer, fluister, ‘proef’ de respons. Maar bovenal: blijf niet stil hoe onwennig dat fluisteren in het begin ook kan zijn.
Ik herinner me nog als de dag van gisteren de eerste keer dat ik dat prachtige lieve Vlaamse meisje, waar ik zo verliefd op was, tegen me aan mocht drukken. Vol verrukking prevelde ik als volledig onervaren verliefde jonge man een typisch Nederlands koosnaampje in haar oor waarop ze verschrikt terugdeinsde. Dat koosnaampje bleek voor haar als Vlaamse een totaal andere emotionele lading te hebben dan voor mij… Maar gelukkig, het is toch nog goed gekomen. Ik vond al snel andere koosnaampjes die een betere respons opleverden.
Het kan zomaar zijn dat gebrek aan intimiteit in je relatie met God een gevolg is van het braaf gebruiken van typisch Bijbelse taal. Wees eerlijk: wat voor liefdesresonantie vindt er plaats als je in gebed alsmaar Heer, Heer, Heer, of God, God, God herhaalt? Dit is super persoonlijk en kan voor verschillende mensen dus compleet anders uitwerken. Het is ook heel goed mogelijk dat het verschilt van moment tot moment en van situatie tot situatie.
Zet die ‘antennes’ aan het werk om telkens opnieuw bewust de resonantie te ‘proeven’ als je Gods liefde beantwoordt met eenvoudige benamingen. Persoonlijk vind ik het veel belangrijker dat er resonantie ontstaat als ik tot God fluister, dan dat ik persé Bijbelse woorden en uitdrukkingen daarbij gebruik. Als David God aanspreekt met ‘Schild’, ‘Rots’ en ‘Burcht’ dan sluit dat nauw aan bij zijn persoonlijke belevingswereld als strijder waarbij dit soort zaken het verschil konden betekenen tussen leven of dood. Maar ik heb nog nooit een pijl of speer mijn kant opgeslingerd gekregen en ik heb daarom dan ook nog nooit een schild in handen gehad. En mocht ik ooit in een oorlog verzeild raken dan zal ik vermoedelijk meer waarde hechten aan een pantservoertuig of een bunker dan aan een schild of burcht. Ik hoop dat je begrijpt wat ik bedoel.
Voor mij persoonlijk proef ik bijvoorbeeld liefdesresonantie als ik God aanspreek met ‘Lieve Vader’. Ik zeg dus bewust niet: ‘Onze Vader in de Hemel’ en ook niet zo vaak ‘Mijn Hemelse Vader’, ook al leerde Jezus dat aan zijn discipelen. Voor hen sloot dat aan de ene kant aan bij de geloofsbeleving in hun cultuur, maar was het tegelijkertijd een grote sprong voorwaarts in intimiteit en dus waarschijnlijk ook best uitdagend en spannend. In mijn persoonlijke geloofsbeleving zie ik God niet zozeer voor me als zijnde ver weg in de hemel (wat dat dan ook mag zijn). Ik ervaar Hem juist als heel dichtbij, sterker nog, als zijnde in mij. Verder is mijn biologische vader al jaren geleden overleden waardoor er ook nooit verwarring kan zijn over welke vader ik nou bedoel. De toevoeging ‘hemels’ heeft voor mij persoonlijk daarom geen emotioneel toegevoegde waarde. Maar nogmaals: dit is sterk persoonlijk.
Verder spreek ik de Vader inmiddels ook graag aan met ‘Lieve Papa’, of kortweg ‘Papa’. Maar dat is zo super persoonlijk en intiem dat ik dat enkel doe als ik alleen in gebed ben. En zoals ik eerder beschreef, is het een voorbeeld van hoe ik recent het gewoon ben gaan proberen, met mijn ‘emotionele antennes’ proevend of het tot resonantie leidde.
En nu hoop ik dat ik je niet kwijtraak als ik beken dat kortweg ‘God’ of ‘Heer’ tot weinig resonantie leidt in mijn hart. Vraag me niet waarom, het is gewoon zo en daar ga ik niet tegen vechten zolang ik voldoende bevredigende alternatieven heb. Wel fluister ik graag: ‘Lieve Here Jezus’, of ‘Here Jezus’. Ook hier weet ik niet goed waarom dat wel tot resonantie leidt. Misschien omdat ik dat vanaf mijn jonge jeugd gewend ben?
Herhaling
Zoals gezegd is herhaling belangrijk om woorden een emotionele impact te laten hebben. Het herhalen van liefdesbenamingen is dus helemaal niet gek. Sterker nog, het is juist heel normaal. Aarzel dan ook niet om bijvoorbeeld Papa, Papa, Papa te blijven herhalen, zolang elke herhaling maar rechtstreeks uit het hart komt. Onnadenkende herhaling, puur uit gewoontevorming, wordt feilloos gedetecteerd door de resonantieantennes. En dat werkt dus averechts.
Mocht je voor jezelf tot de conclusie komen dat je ‘God’ of ‘Heer’ of zelfs ‘Vader’ eigenlijk eerder als stopwoordje gebruikt, stop daar dan acuut mee en ga woorden van liefde zoeken die resoneren vanuit je hart.
‘Tot Gods hart spreken’ is uiteraard breder dan liefdesbenamingen fluisteren. Maar als het bewust uiten van je liefde voor God vrij nieuw en misschien zelfs onwennig voor je is, dan is dit een heel goed begin. Voor mij is en blijft het in elk geval een belangrijk onderdeel van mijn taal van liefde naar God toe.
Uiteraard is het in praktijk iets meer dan enkel je geliefde benamingen voor God uitspreken. Je voegt er ook eenvoudige liefdesverklaringen aan toe, bijvoorbeeld: Here Jezus, ik hou zo van U. Of: Papa, ik ben zo geweldig blij en dankbaar dat ik uw kind mag zijn, ik hou van U.
Praktische vragen en suggesties
- Herken je wat ik schreef over ‘praten in jezelf’?
- En betrap je jezelf wel eens op ‘praten tot jezelf’?
Zo ja, is dat praten dan meestal positief of eerder negatief?
Wat zijn bij jou de emotionele gevolgen ervan? - Als je een liefdesrelatie hebt, welke koosnaampjes gebruik jij dan graag?
Kun je je nog details herinneren over de zoektocht in het begin naar passende koosnaampjes? - Betrap je jezelf of je partner wel eens op het routinematig gebruik van koosnaampjes? Heb je wel eens stilgestaan bij de emotionele uitwerking daarvan?
- Herken je wat ik schreef over ‘gevoelige antennes’ die haarfijn liefdesresonantie detecteren, of het gebrek daaraan?
Heb je ook wel eens een situatie meegemaakt waarbij die antennes het flink mis bleken te hebben? - Hoe ervaar jij het als je God aanspreekt in gebed met wat ik eerder in dit boek typische ‘aanspreektitels’ noemde, bijvoorbeeld God of Heer?
Zie je dat als een vorm van respect?
Een manier om simpelweg ‘het gesprek gaande te houden’?
Is het misschien gewoontevorming omdat je het altijd zo geleerd en gedaan hebt?
Is het een uiting van liefde en intimiteit rechtstreeks vanuit je hart? - Heb je ervaring met eenvoudig ‘spreken tot het hart van God’ in je gebed door middel van wat ik hier noem liefdesbenamingen?
Zo ja, welke liefdesbenamingen gebruik je dan voor God?
Is dat nog afhankelijk van de situatie?
Kun je je herinneren of je daar ooit mee ‘geëxperimenteerd’ hebt?
Is er sprake van ‘liefdesresonantie’ als je die liefdesbenamingen uitspreekt naar God?
Hoe ga je om met herhaling? En wat doet herhaling voor de liefdesresonantie? - Als je geen ervaring hebt met eenvoudig ‘spreken tot het hart van God’ in je gebed, door middel van liefdesbenamingen en uiteraard wat liefdesverklaringen eraan toegevoegd, sta je dan open om dat gewoon eens te gaan proberen, hoe onwennig je dat misschien ook vindt?
Denk bij je antwoord niet alleen aan je eigen gevoelens maar ook aan die van God als Bruidegom.